“Mam Hashimoto, jaką dietę powinnam stosować?”. Tego typu pytania dostajemy bardzo często. Ale tak naprawdę nie możemy na nie odpowiedzieć, nie znając danej osoby, a przede wszystkim jej dokładnego stanu zdrowia. Bo nie istnieje jedna dieta dla wszystkich osób z Hashimoto. Dobierając dietę dla siebie, trzeba wziąć pod uwagę wiele czynników: zarówno stopień zaawansowania i przebieg choroby, jak też stan jelit, choroby współistniejące (takie jak insulinooporność, na którą, jak wynika z naszych ankiet, cierpi ok. 50% osób z Hashimoto), niedobory witamin i minerałów w organizmie (warto w tym kierunku wykonać badania, jeśli jeszcze ich nie robiłaś) plus osobiste predyspozycje, w tym alergie i nadwrażliwości pokarmowe. Ważnym elementem tej układanki jest też styl życia – dieta powinna być dopasowana do Twoich możliwości czasowych i rytmu funkcjonowania, aby nie stała się kolejnym stresorem, gdy narzucisz sobie zbyt dużą presję.
Spis treści
Jaka dieta przy hashimoto
Na naszych warsztatach często mówimy o tym, że dieta w Hashimoto to tak naprawdę nie tyle sposób odżywiania, ile cały styl życia wspomagający proces zdrowienia. Głównym celem tak rozumianej diety jest wyciszenie stanu zapalnego w organizmie, a dopiero potem spadek wagi. Bo kiedy organizm dochodzi już do równowagi, możesz liczyć na to, że „podziękuje” ci za twoją troskę i zaczniesz gubić zbędne kilogramy. Ale kiedy za główny cel stawiasz sobie schudnięcie, bez uprzedniego gruntownego rozeznania w kondycji organizmu, możesz uzyskać odwrotny efekt – pogłębić deficyty, niedobory i stan zapalny, a przez to osłabić swoją kondycję i nawet przytyć.
Dieta w Hashimoto powinna zatem przede wszystkim „odżywiać” twoją tarczycę, czyli przyczyniać się do tego, by była w lepszej kondycji i mogła się regenerować, a także poprawiać skuteczność farmakoterapii, jeśli zażywasz leki.
Funkcją takiej diety jest też prewencja i zapobieganie powstawaniu kolejnych chorób, bo Hashimoto jako choroba autoimmunologiczna lubi „chodzić parami” z innymi schorzeniami.
Rola diety w chorobach tarczycy
Tarczyca to dość mały gruczoł, który wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Wszelkie zaburzenia oznaczają nieprzyjemne objawy dla ciała. Jedną z najczęściej diagnozowanych zaburzeń tarczycy jest Hashimoto, czyli przewlekły stan zapalny.
Hashimoto to choroba autoimmunologiczna. Oznacza to, że układ odpornościowy zwraca się przeciwko własnemu organizmowi, a dokładnie przeciwko komórkom tarczycy, prowadząc do jej uszkodzenia i upośledzenia funkcji. Schorzenie ma swoje źródło w stresie oraz czynnikach genetycznych. Do objawów choroby zaliczamy:
- zmęczenie,
- senność,
- spowolnienie metabolizmu – problemy z utrzymaniem wagi,
- wypadające włosy,
- sucha skóra,
- łamliwe paznokcie,
- uczucie braku powietrza,
- mgła mózgowa
- sztywność stawów,
- bóle mięśni,
- spadek koncentracji.
Bardzo ważne jest szybkie wykrycie choroby i wdrożenie dobrze dobranego leczenia. I choć leczenie farmakologiczne jest często niezbędne, coraz więcej badań wskazuje na istotną rolę diety w zarządzaniu objawami i poprawie jakości życia osób z Hashimoto.
Właściwie zbilansowany jadłospis może odgrywać kluczową rolę w kontrolowaniu objawów chorób tarczycy, działać przeciwzapalnie i pomóc “wyciszyć” układ odpornościowy, a więc doprowadzić do ustąpienia objawów, czyli remisji choroby.
Wprowadzenie odpowiednich zmian żywieniowych w Hashimoto polega zarówno tylko na unikaniu pewnych pokarmów jak i wprowadzaniu do jadłospisu tych, które wspierają zdrowie tarczycy i ogólny stan zdrowia. Dieta Hashimoto powinna być bogata w antyoksydanty, kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy oraz minerały. Wielu pacjentów odczuwa ulgę dzięki eliminacji glutenu i laktozy z diety (szczególnie tych, którzy mają nietolerancję tych składników).
Poprawa nawyków żywieniowych może prowadzić do lepszej kontroli objawów takich jak zmęczenie, przyrost masy ciała, problemy z koncentracją i nastrojem. Dlatego, dla osób z Hashimoto, zrozumienie wpływu diety na ich chorobę jest kluczowe do prowadzenia zdrowego i pełnego życia. Pamiętaj jednak, że nie ma jednej diety odpowiedniej dla wszystkich osób z chorobą Hashimoto. Są jednak pewne zasady, które powinnaś wdrożyć do swojego jadłospisu, aby poczuć się lepiej.
>>> Zobacz, dlatego lekceważenie diety w Hashimoto to błąd
Najważniejsze zasady w diecie Hashimoto
Zbilansowana i pełnowartościowa dieta w Hashimoto znacznie ograniczy rozwój tej choroby i zmniejszy ilość objawów.
Zauważysz poprawę samopoczucia, kierując się kilkoma prostymi zasadami:
- Posiłki powinny być spożywane regularnie (3-4 razy dziennie).
- Każdy posiłek powinien zawierać pełnowartościowe białko, które jest niezbędne do prawidłowej pracy tarczycy.
- Należy unikać głodówek i bardzo restrykcyjnych diet.
- Zalecane jest picie przynajmniej 2 litrów płynów dziennie, najlepiej niegazowanej wody.
- Bardzo istotne jest spożywanie minimum 0,5 kg warzyw i owoców dziennie, ponieważ są one źródłem błonnika pokarmowego oraz antyoksydantów.
- Tłuszcze powinny pochodzić z nasion, orzechów, ryb i olei nierafinowanych, z pierwszego tłoczenia.
- Węglowodany powinny pochodzić z pełnoziarnistych produktów zbożowych.
- Kładź się spać z lekkim brzuchem, zjedz kolację na 3-4 godz. przed snem.
Najczęściej popełniane błędy w diecie na hashimoto
Z informacji zamieszczanych na naszej grupie widzimy, że większość kobiet zmagających się z przyrostem wagi w Hashimoto w pierwszej kolejności drastycznie obcina kalorie, bo wydaje się to logiczne w sytuacji, kiedy chcą schudnąć. Tymczasem przy Hashimoto jest to jeden z podstawowych błędów! Zbyt duże deficyty kaloryczne nie dość że osłabiają tarczycę, to jeszcze pogarszają metabolizm, co paradoksalnie sprzyja powstawaniu tkanki tłuszczowej.
Głównym celem w diecie Hashimoto powinno być odżywienie tarczycy!
Dlatego ważne jest, aby zacząć od uregulowania hormonów, TSH, poprawy konwersji T4 do T3, a następnie dobrego zbilansowania posiłków, tak aby tarczyca mogła się regenerować.
Kolejny błąd (który same też popełniłyśmy) to stosowanie monodiet, głodówek i rygorystycznych detoksów, które nie są wskazane przy chorobach autoimmunologicznych – nie dość że mogą obciążyć wątrobę, ponieważ wyrzuty toksyn przy takich kilkudniowych detoksach są bardzo silne, to jeszcze często są bardzo dużym stresem dla organizmu.
Częstym błędem popełnianym przez osoby chcące się odchudzić w Hashimoto jest też zmniejszanie w diecie ilości białka i tłuszczów. Tymczasem pełnowartościowe białko to ważny element diety Hashimoto, ponieważ jego wykorzystanie wymaga od organizmu dodatkowej ilości energii niezbędnej do podwyższenia metabolizmu, co jest efektem korzystnym w przypadku obniżonej przemiany materii [1]. Poza tym odpowiednio wysokie spożycie białka pełnowartościowego powstrzymuje wypadanie włosów, które często towarzyszy chorobom tarczycy [2].
Podobnie rzecz się ma z tłuszczami – odpowiednia ilość tłuszczów nienasyconych – szczególnie omega-3 – w diecie, spożywana codziennie rano, pobudza wątrobę do przemiany T4 w T3, zwiększając metabolizm oraz wrażliwość komórek na hormony tarczycy. Kwasy omega-3 zapobiegają powstawaniu oraz zmniejszają już istniejące stany zapalne, towarzyszące autoimmunologicznym chorobom tarczycy [1].
>>> Dowiedz się więcej o roli kwasów Omega 3 w Hashimoto
Natomiast na pewno warto zrezygnować z tłuszczów trans, które są uznawane za najbardziej szkodliwy dla zdrowia typ kwasów tłuszczowych. Do ich licznych wad należy między innymi to, że mogą wywoływać i pogłębiać stany zapalne w organizmie. Sztuczne tłuszcze trans są powszechnie stosowane w przemyśle spożywczym ze względu na ich właściwości, takie jak przedłużenie trwałości produktów i poprawa ich tekstury. Znajdują się między innymi w żywności przetworzonej typu fast food (frytki, hamburgery), przekąskach (np. chipsy, krakersy, popcorn), wypiekach oraz wielu daniach gotowych (np. mrożone pizze).
Częstym problemem jest też podjadanie pomiędzy posiłkami, które zazwyczaj rujnuje plan dietetyczny. Zazwyczaj wynika ono ze złego zbilansowania diety, którego efektem są napady głodu.
Ostatni błąd, to działanie w ciemno – bez badań, znajomości potrzeb organizmu i swoich przeciwwskazań – wtedy nawet najlepiej zbilansowana dieta nie ma szans zadziałać.
Unikaj tych błędów w diecie Hashimoto
NIE | TAK |
Drastyczne obcinanie kalorii | Regularne posiłki (3-4 dziennie) |
Głodówki, restrykcyjne diety | Odpowiednio wysokie spożycie pełnowartościowego białka |
Przechodzenie na dietę bez badań i znajomości potrzeb swojego organizmu | Obserwowanie reakcji organizmu na różne składniki w diecie |
Tłuszcze trans | Odpowiednia ilość tłuszczów nienasyconych – szczególnie Omega-3 – w diecie |
Wysokie spożycie kawy, herbaty i innych napojów wypłukujących składniki mineralne | Minimum 2 litry płynów dziennie, najlepiej niegazowanej wody |
Fast food i żywność wysoko przetworzona | Minimum 0,5 kg warzyw i owoców dziennie |
Późna kolacja i nocne podjadanie | Ostatni posiłek na 3-4 godz. przed snem |
Co jeść przy Hashimoto
Dieta dla osób z tą chorobą powinna być zrównoważona i bogata w składniki odżywcze, które wspierają zdrowie tarczycy. Poniżej przedstawiamy konkretne zalecenia dotyczące diety dla osób z Hashimoto.
Kluczowe składniki odżywcze:
Jod | Jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Warto włączyć do diety produkty bogate w jod, takie jak ryby morskie (np. dorsz, tuńczyk), owoce morza, a także produkty mleczne i jodowana sól. Należy jednak unikać nadmiaru jodu, ponieważ może on pogorszyć stan zapalny tarczycy. |
Selen | Selen odgrywa kluczową rolę w metabolizmie hormonów tarczycy i działa jako antyoksydant, chroniąc tarczycę przed uszkodzeniami. Dobrym źródłem selenu są orzechy brazylijskie, ryby, mięso, jajka oraz nasiona. |
Witaminy z grupy B | Witaminy z grupy B, zwłaszcza B12 i B6, są ważne dla zdrowia tarczycy oraz układu nerwowego. Produkty bogate w te witaminy to mięso, ryby, jaja, produkty mleczne, orzechy, nasiona i zielone warzywa liściaste. |
Żelazo | Niedobór żelaza może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Warto spożywać produkty bogate w żelazo, takie jak czerwone mięso, drób, ryby, fasola, soczewica, szpinak i wzbogacone produkty zbożowe. |
Cynk | Cynk jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy. Dobrym źródłem cynku są mięso, skorupiaki, nasiona dyni, orzechy, rośliny strączkowe i pełnoziarniste produkty zbożowe. |
Omega-3 | Kwasy tłuszczowe omega-3 mają właściwości przeciwzapalne, co może być korzystne dla osób z Hashimoto. Ryby takie jak łosoś, sardynki, makrela oraz nasiona lnu, chia i orzechy włoskie są doskonałym źródłem omega-3 |
Zalecane produkty:
Warzywa i owoce | Warzywa i owoce są bogate w antyoksydanty, witaminy i minerały. Osobom z Hashimoto często odradza się spożywanie warzyw krzyżowych (np. brokuły, kalafior), jednak ze względu na ich właściwości warto je wdrożyć do diety. Najlepiej w formie gotowanej, aby zmniejszyć ich wpływ na funkcjonowanie tarczycy. >>> Zobacz, dlaczego warzywa są tak ważne w Hashimoto |
Białko | Warto dbać o odpowiednią podaż białka z różnych źródeł, takich jak chude mięso, drób, ryby, jaja, rośliny strączkowe oraz dobrej jakości produkty mleczne (jeśli tolerujesz laktozę). |
Pełnoziarniste produkty zbożowe | Pełnoziarniste produkty zbożowe, takie jak brązowy ryż, quinoa, owies, kasze, są bogate w błonnik, witaminy i minerały wspierające zdrowie tarczycy. |
Nasiona i orzechy | Nasiona chia, lnu, dyni oraz orzechy (w szczególności orzechy brazylijskie) są źródłem zdrowych tłuszczów, białka i minerałów. |
Produkty do ograniczenia lub unikania:
Gluten | Choć nie ma jednoznacznych badań sugerujących konieczność odstawienia glutenu, to jednak wiele osób z Hashimoto zauważa poprawę samopoczucia po jego wyeliminowaniu z diety. |
Soja | Soja i produkty sojowe mogą zakłócać wchłanianie hormonów tarczycy, dlatego warto spożywać je z umiarem i najlepiej po konsultacji z lekarzem. |
Przetworzone produkty spożywcze | Przetworzone produkty często zawierają dużo cukru, soli, sztucznych dodatków i tłuszczów trans, które mogą nasilać stany zapalne i pogarszać zdrowie tarczycy. |
Goitrogeny | Goitrogeny, występujące w surowych warzywach krzyżowych, soi i niektórych roślinach strączkowych, mogą zakłócać funkcjonowanie tarczycy. Gotowanie tych warzyw może zmniejszyć ich negatywny wpływ. |
Zastosowanie się do powyższych zaleceń żywieniowych może pomóc w zarządzaniu chorobą Hashimoto, poprawiając samopoczucie oraz wspierając zdrowie tarczycy. Ważne jest również regularne konsultowanie się z dietetykiem lub lekarzem, aby dostosować dietę do indywidualnych potrzeb i monitorować postępy.
Zrównoważona dieta w Hashimoto
Każda dieta składa się z trzech podstawowych makroskładników: białka, węglowodanów i tłuszczów. Odpowiedni podział tych składników odżywczych jest niezwykle ważny, szczególnie w przypadku osób z niedoczynnością tarczycy spowodowaną chorobą Hashimoto.
Białko jest niezbędne dla budowy i regeneracji tkanek oraz produkcji hormonów tarczycy. Węglowodany dostarczają energii niezbędnej do codziennego funkcjonowania, a ich źródła bogate w błonnik mogą wspomagać zdrowie układu pokarmowego, który często jest zaburzony u osób z Hashimoto. Tłuszcze, zwłaszcza zdrowe kwasy tłuszczowe omega-3, mają działanie przeciwzapalne i wspierają pracę układu hormonalnego.
Zrozumienie, jak odpowiednio zbilansować te makroskładniki, może pomóc w łagodzeniu objawów choroby i poprawie ogólnego samopoczucia.
Białko w diecie przy Hashimoto
Białko w diecie przy Hashimoto jeszcze szczególnie z punktu widzenia występujących przy tej chorobie zaburzeń nastroju. Ponadto, zwiększona ilość białka w diecie Hashimoto znacznie przyspiesza metabolizm. Udział białka powinien wynosić 15-25% zapotrzebowania energetycznego.
L-tyrozyna a Hashimoto i niedoczynność tarczycy
Tyrozyna, czyli aminokwas zawarty w białku jest niezbędny do syntezy nieaktywnej biologicznie T4, która w mięśniach ulega przekształceniu do aktywnej T3. Aminokwas ten jest także niezbędny do syntezy adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Ich niedobór może intensywnie wpływać na zaburzenia nastroju, które są jednym z charakterystycznych objawów niedoczynności tarczycy.
Źródła pełnowartościowego białka w diecie Hashimoto
Zalecane jest spożywanie pełnowartościowego białka zwierzęcego w postaci:
- chudego mięsa (wołowina, drób, królik),
- fermentowanych produktów mlecznych (kefir i jogurt) – o ile twój organizm dobrze toleruje nabiał,
- jajek.
Wartościowym źródłem białka roślinnego są natomiast groch, fasola, ciecierzyca, soczewica. Ważne, aby przed spożyciem strączków wymoczyć je, aby nie powodowały dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Bezwzględnie należy unikać diet ubogich w białko i o małej kaloryczności. Mogą one spowodować zahamowanie wydzielania hormonów tarczycy i zmniejszyć metabolizm.
Białko zwierzęce:
Białko roślinne:
Źródła pełnowartościowego białka w diecie Hashimoto
Odżywki białkowe mogą być wygodnym sposobem na uzupełnienie diety w białko, zwłaszcza dla tych, którzy mają trudności z jego spożyciem w wystarczających ilościach z codziennych posiłków. Jednak osoby z Hashimoto i niedoczynnością tarczycy muszą być świadome kilku kwestii związanych z ich stosowaniem.
Wybór odpowiedniej odżywki białkowej dla osób z Hashimoto
- Bezglutenowe formuły
Ponieważ gluten może zaostrzać objawy Hashimoto, warto wybierać odżywki białkowe oznaczone jako bezglutenowe.
- Białka serwatkowe
Białko serwatkowe jest łatwo przyswajalne i zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy. Jest to dobry wybór, pod warunkiem że nie występuje nietolerancja laktozy. W przypadku problemów z trawieniem laktozy, można wybrać izolat białka serwatkowego, który zawiera minimalne ilości laktozy.
- Białka roślinne
Dla osób z nietolerancją laktozy lub preferujących dietę roślinną, odżywki białkowe na bazie roślin (takie jak białko grochu, konopi, czy ryżu) mogą być dobrym rozwiązaniem. Należy jednak upewnić się, że nie zawierają one składników, które mogą wpływać na funkcjonowanie tarczycy.
Przed wprowadzeniem odżywek białkowych do diety, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem. Mogą oni doradzić odpowiednią ilość i rodzaj białka, aby uniknąć nadmiaru, który mógłby obciążać organizm.
Ważne jest również obserwowanie reakcji organizmu po wprowadzeniu odżywek białkowych. Niektóre osoby mogą doświadczyć problemów trawiennych lub alergii, dlatego warto zacząć od małych ilości i stopniowo zwiększać dawkę.
Rola tłuszczy w Hashimoto
Chorując na Hashimoto, trzeba zadbać również o wystarczającą ilość tłuszczy w diecie. Dieta w Hashimoto powinna zawierać 25-30% tłuszczów. Warto ograniczyć nienasycone kwasy tłuszczowe do 10% na dobę.
Zalecane jest spożywanie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 ze względu na właściwości przeciwzapalne. Ich źródłem są, między innymi:
- olej lniany,
- siemię lniane,
- tłuste ryby morskie.
Kwasy omega-3 wspomagają również syntezę hormonów tarczycy.
Należy uważać na ilość kwasów nasyconych znajdujących się w produktach nabiałowych, ponieważ mogą one hamować syntezę hormonów tarczycy. Tłuszcze trans (fast-food) powinny stanowić mniej niż 1% zapotrzebowania energetycznego organizmu.
Węglowodany w chorobie Hashimoto
Udział węglowodanów w diecie Hashimoto powinien wynosić ponad 50% dziennego zapotrzebowania na energię. W diecie przy niedoczynności tarczycy zalecane są pełnoziarniste produkty zbożowe i kasze. Dość istotna jest spora ilość błonnika pokarmowego (25-30 g/dobę), która pozwoli pozbyć się zaparć, czyli jednego z objawów choroby Hashimoto. Zadaniem błonnika jest także stabilizowanie poziomu cholesterolu i glukozy we krwi.
Wielu specjalistów podkreśla, że polecane są produkty wartościowe o niskim indeksie glikemicznym stabilizujące poziom cukru we krwi. Osoby chorujące na Hashimoto są bardziej narażone na wahania poziomu glukozy.
W diecie Hashimoto należy unikać produktów zawierających cukry proste (słodycze, ciasta, soki z koncentratu, produkty dosładzane dla podniesienia walorów smakowych, wędliny itp.).
Indeks glikemiczny w chorobie Hashimoto
Ponieważ niedoczynności tarczycy i Hashimoto często towarzyszy insulinooporność, odpowiednią ilość energii w diecie u osób z Hashimoto powinny zapewniać węglowodany złożone, ponieważ zapewniają stopniowe uwalnianie glukozy do krwiobiegu, powodując wolniejsze wydzielanie insuliny z trzustki, dzięki czemu organizm nie magazynuje dostarczanych kalorii.
Wysoki indeks glikemiczny powoduje gwałtowny wzrost glukozy we krwi i stymuluje wytwarzanie dużych ilości insuliny, niski zapewnia wolniejsze wydzielanie insuliny. Zwróć uwagę również na ładunek glikemiczny, ponieważ ładunek glikemiczny jest bardziej precyzyjnym wskaźnikiem – poza rodzajem węglowodanów i szybkością ich wchłaniania uwzględnia ilość węglowodanów w danej porcji produktu czy posiłku.
Zobacz przykład:
Indeks glikemiczny w chorobie Hashimoto
Czy mając Hashimoto trzeba odstawić gluten i nabiał? Z badań wynika, że jeśli masz Hashimoto, te produkty mogą na ciebie źle działać. Dlaczego? Chorobom autoimmunologicznym bardzo często towarzyszą nietolerancje pokarmowe, zwłaszcza na:
- pszenicę (92%),
- jaja (84%),
- mleko (66%),
- drożdże (66%),
- gluten (49%).
Osoby z Hashimoto powinny być na diecie bezglutenowej tylko w przypadku konieczności, czyli mając potwierdzoną nietolerancję glutenu lub nadwrażliwość na ten składnik. Diagnozę można wykonać na podstawie zaleceń lekarza. U niektórych korzystne będzie odstawienie glutenu na jakiś czas, aby wyciszyć stan zapalny, ale jest też mała grupa osób, u których to nie będzie potrzebne.
Kontrowersyjne, i to nie tylko wśród osób z Hashimoto, jest mleko krowie. Od 5 roku życia trawimy je coraz słabiej, ponieważ z wiekiem tracimy enzymy potrzebne do przyswojenia laktozy i kazeiny. Istnieją badania, które mówią o tym, że odstawienie produktów mlecznych u osób z Hashimoto, które mają również nietolerancję laktozy, powoduje obniżenie TSH [5]. Dlatego same unikamy mleka krowiego, zastępując je kozim lub roślinnym (np. migdałowym lub kokosowym).
Czym zastąpić mleko krowie:
TAK:
- Mleko kokosowe
- Mleko migdałowe
- Mleko konopne
- Mleko z orzechów nerkowca
- Mleko kozie
NIE:
- Mleko sojowe
- Mleko owsiane
- Mleko ryżowe
Czym jest protokół autoimmunologiczny?
Popularny z walce z chorobą stał się protokół autoimmunologiczny (ang. autoimmune protocol lub AIP), czyli dieta ograniczająca spożycie jakiejś grupy produktów. Takiej diety nie powinno się wprowadzać na własną rękę, a jedynie pod okiem specjalisty, czyli wykwalifikowanego dietetyka klinicznego, specjalizującego się w chorobach autoimmunologicznych, ponieważ jest to bardzo wymagająca dieta.
Co pić przy niedoczynności tarczycy i Hashimoto
W przypadku przewlekłego zapalenia tarczycy należy zwrócić uwagę również na napoje w naszej diecie. Najbardziej wskazana jest oczywiście woda, której należy wypijać przynajmniej 1,5-2 l na dobę. Warto wspomnieć, że zapotrzebowanie na wodę powinno być dostosowane do masy ciała, które wynosi 30 ml na 1 kg masy.
Dla osób z Hashimoto najlepsza będzie woda wysoko zmineralizowana, czyli taka, która zawiera ponad 1500 mg składników mineralnych na litr. Pacjenci mający problem z układem pokarmowym powinni zwrócić uwagę na stopień nasycenia wody dwutlenkiem węgla. Najbardziej odpowiednia będzie woda o niskim nasyceniu.
Uwaga!
Taką wodą nie popijaj hormonu, bo zawarty w niej wapń zaburzy jego wchłanianie.
Wiele osób obserwuje u siebie problemy ze strony układu pokarmowego po wypiciu kawy. Jeśli przyjmujesz hormon, pamiętaj, że kawa zaburza jego wchłanianie. Należy zachować przynajmniej 2-3 godziny odstępu pomiędzy przyjęciem leku, a wypiciem kawy.
Ciekawostka:
Jeśli przyjmujesz hormon w płynie, wtedy możesz cieszyć się filiżanką kawy już po kilku minutach – badania wykazały, że kawa nie wpływa na wchłanianie hormonu w formie płynnej.
Stosując dietę Hashimoto powinnaś unikać nadmiernego spożycia herbaty, która zawiera fluor. Dość często można też w niej spotkać pozostałości pestycydów, które nasilają stan zapalny. Niewskazany jest także alkohol nasilający stan zapalny. Spożycie alkoholu może również wywołać problem z usuwaniem toksyn. Zamiast soków, warto natomiast wybrać cały owoc, który zawiera błonnik pokarmowy
Rola suplementacji w chorobach tarczycy
Synteza hormonów tarczycy to bardzo złożony proces, który wymaga minerałów i witamin. Ich suplementacja może okazać się niezbędna, nawet jeśli stosujemy zrównoważoną dietę, ponieważ osoby z chorobą Hashimoto mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze. Choroby autoimmunologiczne, często wiążą się również z problemami trawiennymi i zaburzeniami wchłaniania, co dodatkowo utrudnia dostarczenie organizmowi odpowiednich ilości składników odżywczych z samej diety.
Właściwie dobrane suplementy mogą wspierać zdrowie tarczycy, zmniejszać stany zapalne oraz poprawiać ogólne samopoczucie. Wdrożenie suplementacji należy jednak poprzedzić badaniami, które potwierdzą występowanie ewentualnych niedoborów.
Kluczowe witaminy i minerały w diecie Hashimoto
Witamina D
Witamina D uczestniczy w procesach odpornościowych i regulacji gospodarki wapniowej. Według badań, 90% Polaków ma niedobory witaminy D, a u osób z Hashimoto jej poziom może być jeszcze niższy niż u zdrowych osób. [3] [4]
Zgodnie z wytycznymi WHO, w okresie jesienno-zimowym zaleca się przyjmowanie 800-2000 IU witaminy D na dobę, zależnie od masy ciała. U osób z niedoborem suplementacja powinna być nawet wyższa – do 10000 Ul/dobę.
Witamina D jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, więc najlepiej przyjmować ją z posiłkiem. Można przyjmować rano lub w południe, aby naśladować naturalne pory kontaktu ze słońcem. Brana wieczorem, witamina D może pobudzać i powodować problemy ze snem. Popijać wodą.
>>> Dowiedz się więcej o roli witaminy D w Hashimoto
Cynk
Cynk wykazuje silne działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne, dzięki czemu wyciszy reakcje wynikające z autoagresji układu odpornościowego. Niedobór oznacza obniżenie poziomu hormonów tarczycy i zwiększenie przeciwciał anty-TPO i anty-TG we krwi. Dobowe zapotrzebowanie wynosi 8-11 mg/doba.
Cynk najlepiej przyjmować między posiłkami, aby zapewnić lepsze wchłanianie. Jeśli powoduje dolegliwości żołądkowe, można przyjmować go z jedzeniem. Popijać wodą. Unikać mleka, kawy i herbaty, ponieważ wapń i kofeina mogą zakłócać wchłanianie cynku.
Selen
Zbyt mała ilość selenu zaburza przemianę T4 do T3, co może mieć wpływ na uszkodzenia oksydacyjne tarczycy. Dzienne zapotrzebowanie wynosi 55 μg/dobę.
Selen najlepiej przyjmować z posiłkiem, aby zwiększyć jego wchłanianie. Popijać wodą. Unikać kawy, herbaty i napojów gazowanych w trakcie przyjmowania, aby zapewnić optymalne wchłanianie.
Żelazo
Żelazo jest niezbędne do syntezy hormonów tarczycy, a niedobór występuje nawet u 60% pacjentów z zaburzeniami tarczycy. W diecie powinny znaleźć się łatwo przyswajalne źródła żelaza: jajka, mięso wołowe, wątroba. I to przede wszystkim z diety powinniśmy uzupełniać niedobory żelaza. Suplementacja żelazem jest jedną z najtrudniejszych i powinna odbywać się pod okiem lekarza.
Żelazo najlepiej przyjmować na pusty żołądek, godzinę przed posiłkiem lub dwie godziny po posiłku. Jeśli powoduje dolegliwości żołądkowe, można przyjmować go z lekkim posiłkiem. Popijać wodą lub sokiem pomarańczowym (witamina C poprawia wchłanianie żelaza). Pamiętaj, że suplementy z żelazem powinny być przyjmowane z ok. 4-godzinnym odstępem od hormonu.
Kwasy omega-3
Kwasy omega-3 należą do grupy WNKT (wielonienasyconych kwasów tłuszczowych). Niedobory tych tłuszczów w diecie dotyczą aż 96% kobiet z rozpoznaną chorobą Hashimoto. Ze względu na szerokie spektrum działania osoby chore powinny rozważyć wprowadzenie ich do swojej codziennej diety co najmniej w ilości 500 mg dziennie.
Kwasy Omega-3 najlepiej przyjmować z posiłkiem zawierającym tłuszcz, aby poprawić ich wchłanianie. Można przyjmować rano lub wieczorem, w zależności od preferencji. Popijać wodą. Unikać napojów gazowanych w trakcie przyjmowania, aby zapewnić optymalne wchłanianie.
Jod
Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy, a jego niedobór skutkuje obniżeniem T3 i T4, powiększeniem tarczycy i powstaniem tzw. wola. Dzienne zapotrzebowanie osoby dorosłej wynosi 150 μg/dobę, a głównym źródłem jest sól kuchenna, ryby morskie i produkty mleczne. Przy Hashimoto zaleca się wykonanie badania poziomu jodu w dobowej zbiórce moczu, a w przypadku stwierdzenia niedoboru, wdrożenie suplementacji pod okiem lekarza.
Jod najlepiej przyjmować rano, ponieważ może mieć działanie pobudzające. Popijać wodą. Unikać napojów zawierających kofeinę, które mogą zakłócać wchłanianie.
Witaminy z grupy B
Witaminy z grupy B, zwłaszcza B12 i B6, są kluczowe dla metabolizmu energetycznego, funkcji układu nerwowego i produkcji hormonów tarczycy. U osób z Hashimoto często spotykane są zwłaszcza niedobory witaminy B12. Suplementacja może wspierać ogólne samopoczucie i poziom energii.
Znaczenie witamin z grupy B:
Witamina B1 (Tiamina) | Tiamina jest niezbędna do metabolizmu węglowodanów i produkcji energii. Jest również kluczowa dla funkcjonowania układu nerwowego. Niedobór tiaminy może prowadzić do zmęczenia, osłabienia mięśni i problemów z koncentracją, co często jest mylone z objawami niedoczynności tarczycy. |
Witamina B2 (Ryboflawina) | Ryboflawina odgrywa istotną rolę w produkcji energii i metabolizmie tłuszczów. Wspiera również zdrowie skóry, oczu i układu nerwowego. Niedobory ryboflawiny mogą prowadzić do problemów z tarczycą, ponieważ jest ona zaangażowana w konwersję hormonów tarczycy. |
Witamina B3 (Niacyna) | Niacyna jest kluczowa dla metabolizmu energetycznego oraz funkcji układu nerwowego i pokarmowego. Jest również ważna dla zdrowia skóry. Niedobór niacyny może prowadzić do zmęczenia, problemy z trawieniem oraz zaburzeń funkcji poznawczych. |
Witamina B5 (Kwas pantotenowy) | Kwas pantotenowy jest niezbędny do syntezy koenzymu A, który jest kluczowy dla metabolizmu energetycznego. Wspiera również produkcję hormonów nadnerczy, co jest ważne dla zarządzania stresem. Stres może negatywnie wpływać na zdrowie tarczycy, dlatego wsparcie dla nadnerczy jest istotne. |
Witamina B6 (Pirydoksyna) | Pirydoksyna odgrywa kluczową rolę w metabolizmie aminokwasów, produkcji neuroprzekaźników i funkcji układu odpornościowego. Jest również ważna dla produkcji hormonów tarczycy. Niedobór witaminy B6 może prowadzić do zmęczenia, depresji i osłabienia układu odpornościowego. |
Witamina B7 (Biotyna) | Biotyna jest kluczowa dla zdrowia skóry, włosów i paznokci oraz metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek. Wspiera również funkcjonowanie tarczycy, pomagając w konwersji hormonów tarczycy. |
Witamina B9 (Kwas foliowy) | Kwas foliowy jest niezbędny do produkcji i naprawy DNA, a także do podziału komórek. Wspiera zdrowie układu krwiotwórczego i nerwowego. Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do anemii, co dodatkowo obciąża organizm i pogarsza objawy niedoczynności tarczycy. |
Witamina B12 (Kobalamina) | Kobalamina jest kluczowa dla produkcji czerwonych krwinek, funkcji układu nerwowego i syntezy DNA. Niedobory witaminy B12 są często spotykane u osób z Hashimoto i mogą prowadzić do anemii, zmęczenia, osłabienia mięśni i zaburzeń funkcji poznawczych. Witamina B12 wspiera również zdrowie układu nerwowego, który może być obciążony przez choroby autoimmunologiczne. |
Witaminy z grupy B najlepiej popijać wodą i przyjmować z posiłkiem, aby zwiększyć ich wchłanianie i zminimalizować ryzyko podrażnienia żołądka. Ponieważ mogą działać pobudzająco, najlepiej przyjmować je rano, aby uniknąć problemów ze snem.
Suplementacja witamin z grupy B powinna odbywać się w formie metylowanej, ponieważ jest to ich aktywna i łatwiej przyswajalna postać. Należy unikać syntetycznego kwasu foliowego oraz witaminy B12 w formie cyjanokobalaminy, ponieważ mogą być szkodliwe.
Magnez
Magnez jest jednym z najważniejszych minerałów dla ludzkiego organizmu, odgrywając kluczową rolę w ponad 300 reakcjach enzymatycznych. Niedobory magnezu mogą prowadzić do zmęczenia i skurczów mięśni. Dla osób z chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy, magnez może być szczególnie ważny przy problemach z nastrojem. Jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy oraz do konwersji nieaktywnej formy hormonu T4 do jego aktywnej formy T3, ma również właściwości przeciwzapalne.
Formy magnezu i ich właściwości:
Cytrynian magnezu | Dobrze przyswajalny, często stosowany przy problemach trawiennych, ponieważ ma łagodne działanie przeczyszczające. |
Glicynian magnezu | Ma wysoką biodostępność i jest delikatny dla układu pokarmowego, często zalecany przy problemach z absorpcją. Ma właściwości uspokajające i może wspierać zdrowy sen oraz redukcję stresu. Jest szczególnie polecany dla osób z problemami neurologicznymi i stresem. |
Chlorek magnezu | Dobrze przyswajalny, często stosowany w formie płynnej. Efektywnie wspiera funkcje nerwowe i mięśniowe, pomagając w łagodzeniu skurczów i napięć. Często stosowany w formie kąpieli magnezowych, aby wspierać detoksykację skóry i ciała. |
Tlenek magnezu | Ma niską biodostępność, ale może być skuteczny jako środek przeczyszczający. – Mniej skuteczny w uzupełnianiu niedoborów magnezu. |
Siarczan magnezu | Znany jako sól Epsom, stosowana głównie zewnętrznie, głównie do kąpieli magnezowych, które mogą pomóc w łagodzeniu bólu mięśni, redukcji stresu i detoksykacji organizmu. |
Jabłczan magnezu | Ma wysoką biodostępność, co oznacza, że jest dobrze wchłaniany i wykorzystywany przez organizm. Suplementacja jabłczanem magnezu może wspierać produkcję ATP (adenozynotrójfosforanu), co jest szczególnie korzystne dla osób odczuwających zmęczenie i brak energii. W porównaniu z innymi formami magnezu jest zazwyczaj lepiej tolerowany i mniej prawdopodobne jest, że spowoduje problemy trawienne, takie jak biegunka. |
Magnez ma właściwości relaksujące, dlatego najlepiej przyjmować go wieczorem, aby wspomagać zdrowy sen. Jeśli suplementacja wieczorem powoduje dyskomfort, można podzielić dawkę na mniejsze porcje i przyjmować je w ciągu dnia. Można go łączyć z witaminą B6, która wspiera jego wchłanianie i działanie. Należy jednak unikać jednoczesnego przyjmowania magnezu z wapniem, ponieważ mogą one konkurować o wchłanianie.
Suplementy magnezu można przyjmować zarówno z posiłkiem, jak i na czczo, w zależności od indywidualnych preferencji. Przyjmowanie magnezu z posiłkiem może pomóc w zmniejszeniu ryzyka podrażnienia żołądka. Najlepiej popijać wodą.
Jak prawidłowo przyjmować suplementy przy Hashimoto
W suplementacji liczy się nie tylko to, co suplementujemy, ale również w jaki sposób uzupełniamy witaminy i minerały. Przykładowo, wiele suplementów, takich jak witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K), powinno być przyjmowanych z posiłkiem, aby zwiększyć ich wchłanianie.
Suplementy najlepiej popijać wodą. Unikaj popijania ich kawą, herbatą czy sokami cytrusowymi (poza żelazem, które lubi się z witaminą C), ponieważ mogą one wpływać na wchłanianie niektórych składników odżywczych.
Niektóre suplementy mogą wzajemnie wpływać na swoje wchłanianie. Na przykład, wapń może zakłócać wchłanianie żelaza, dlatego powinny być przyjmowane osobno. Magnez i cynk również najlepiej przyjmować oddzielnie, aby uniknąć konkurencji o wchłanianie.
>>> Zobacz, jak łączyć witaminy i minerały w Hashimoto
Ostatni aspekt, który warto wziąć pod uwagę, planując suplementację, to pora przyjmowania suplementu. Witaminy z grupy B mogą działać pobudzająco, dlatego najlepiej przyjmować je rano. Magnez ma właściwości relaksujące, więc suplementacja wieczorem może wspierać zdrowy sen. Witaminę D można przyjmować rano lub w południe, aby naśladować naturalne narażenie na słońce.
Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji warto zrobić badania, które pozwolą stwierdzić, czy występują u Ciebie jakiekolwiek niedobory, a ich ewentualne uzupełnianie skonsultować z lekarzem lub dietetykiem.
Kiedy i jak przyjmować suplementy przy Hashimoto
Najlepsza dieta przy Hashimoto i niedoczynności tarczycy
Badania pokazują, że najlepszy wpływ na stany zapalne i uregulowanie pracy tarczycy ma dieta przeciwzapalna śródziemnomorska. Jej głównym zadaniem jest wyciszenie stanów zapalnych, czyli zharmonizowanie układu autoimmunologicznego. Zapewnia organizmowi to, co jest zalecane przy niedoczynności tarczycy i Hashimoto: pełnowartościowe białko, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym oraz tłuszcze nienasycone.
Główne zasady diety przeciwzapalnej śródziemnomorskiej
- Odpowiednia ilość kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 oraz równowaga omega-6 – postaw na oleje tłoczone na zimno (olej lniany, olej z wiesiołka, olej z ogórecznika, olej konopny, olej z czarnuszki itp.).
- Ryby i owoce morza – zadbaj o przewagę ryb (łosoś, makrela, pstrąg, tuńczyk ze sprawdzonych źródeł) nad czerwonym mięsem.
- Zioła i przyprawy – stosuj te o działaniu przeciwzapalnym (jak kurkumina, czarnuszka, imbir).
- Odpowiednia ilość warzyw, szczególnie zielonych – zawierają dużo folianów, są źródłem witamin, antyoksydantów i chlorofilu. Uwaga, przy schorzeniach jelit nie są wskazane warzywa psiankowate (np. pomidory, papryka, ziemniaki). Jedz warzywa, ale obserwuj, w jaki sposób działają na ciebie.
- Odpowiednia obróbka (para, pieczenie, duszenie) – zrezygnuj z produktów smażonych, które wzmagają stany zapalne.
- Dobre zboża lub pseudozboża – ogranicz lub zrezygnuj z pszenicy. Jeśli nie masz celiakii albo nieceliakialnej nadwrażliwości na gluten, raz na jakiś czas jedz dobrej jakości makaron żytni, płatki owsiane, wysokiej jakości pszenicę.
- Brak żywności przetworzonej – odstaw fast foody i gotowe dania.
- Eliminacja cukru – oprócz pszenicy i nabiału to produkt najsilniej wzmagający stany zapalne w organizmie, ponadto spożycie słodyczy zwiększa wydzielanie insuliny, a także gromadzenie się tkanki tłuszczowej.
- W uzasadnionych przypadkach eliminacja nabiału.
- Orzechy, słonecznik, pestki dyni – wprowadź je jako zdrowe przekąski.
Dieta to nie wszystko - zdrowy styl życia w Hashimoto i niedoczynności tarczycy
Chociaż odpowiednia dieta jest ważnym elementem w zarządzaniu chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy, to należy pamiętać, że odżywianie jest tylko częścią zdrowego stylu życia.
Osoby z Hashimoto powinny dążyć do zrównoważonego i holistycznego podejścia do zdrowia, które obejmuje nie tylko odpowiednie żywienie, ale także regularną aktywność fizyczną, redukcję stresu, oraz dbanie o odpowiedni sen.
Znaczenie ruchu w Hashimoto
Regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu zdrowego metabolizmu, poprawia krążenie krwi i wspiera zdrowie serca. Ponadto, ćwiczenia mogą pomóc w kontrolowaniu wagi, co jest często wyzwaniem dla osób z niedoczynnością tarczycy.
Osobom z chorobami tarczycy poleca się ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, takie jak spacery, pływanie, jazda na rowerze czy joga. Ćwiczenia siłowe mogą pomóc w budowaniu i utrzymaniu masy mięśniowej, co jest ważne dla metabolicznej równowagi.
Dążenie do co najmniej 30 minut aktywności fizycznej przez większość dni w tygodniu może przynieść znaczące korzyści zdrowotne. Ważne jest, aby znaleźć formę aktywności, która sprawia przyjemność i jest łatwa do utrzymania na dłuższą metę.
>>> Chcesz zdrowieć? Zastosuj dietę ruchową!
Stres a choroby tarczycy
Stres może negatywnie wpływać na funkcjonowanie tarczycy, zaostrzając objawy Hashimoto. Osoby z zaburzeniami pracy tarczycy powinny rozważyć wprowadzenie do codziennej rutyny technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, głębokie oddychanie, mindfulness czy progresywne rozluźnianie mięśni. Regularna praktyka może przynieść długoterminowe korzyści zarówno dla Twojego zdrowia psychicznej jak i fizycznego.
Źródłem odprężenia może być też poświęcanie czasu na hobby i inne aktywności, które po prostu sprawiają nam radość. Czytanie, malowanie, ogrodnictwo, czy spędzanie czasu na łonie natury mogą pomóc w redukcji stresu i odzyskaniu równowagi.
Chcesz lepiej radzić sobie ze stresem? Zobacz nasze szkolenia:
Znaczenie snu przy Hashimoto
Odpowiedni sen jest kluczowy dla regeneracji organizmu i prawidłowego funkcjonowania układu hormonalnego. Niedobór snu lub jego niska jakość mogą prowadzić do jeszcze większego zmęczenia, pogłębienia zaburzeń nastroju i ogólnego nasilenia objawów choroby.
Dbanie o higienę snu obejmuje ustalenie regularnego harmonogramu snu, unikanie kofeiny i ciężkich posiłków wieczorem oraz stworzenie sprzyjającego środowiska do wypoczynku. Warto zainwestować w wygodny materac i ciemne zasłony lub opaskę na oczy – zaciemnienie pomieszczenia, w którym śpimy sprzyja produkcji melatoniny. Koniecznie wyłącz komputer i odłóż telefon – źródła niebieskiego światła zaburzają rytm dobowy. Osoby, które mają trudności z zasypianiem, nie powinny korzystać z urządzeń elektronicznych nawet na ok. 2-3 godziny przed snem. Jeśli chcesz się zrelaksować zrób sobie gorącą kąpiel lub poczytaj książkę.
>>> Zobacz jak sobie radzić z bezsennością w Hashimoto
Regularne badania
Regularne wizyty u lekarza i monitorowanie poziomów hormonów tarczycy są kluczowe dla zarządzania chorobą Hashimoto. Pozwoli to na dostosowanie leczenia i suplementacji do bieżących potrzeb organizmu.
Wprowadzenie tych elementów zdrowego stylu życia może znacząco wspierać zdrowie tarczycy i poprawić jakość życia osób z Hashimoto. Warto pamiętać, że każda osoba jest inna, więc ważne jest, aby dostosować te porady do indywidualnych potrzeb i możliwości. Holistyczne podejście do zdrowia, które obejmuje zarówno dietę, jak i styl życia, może przynieść najlepsze rezultaty w zarządzaniu chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy.
Jak jeść z Hashimoto - podsumowanie
Pamiętaj, że podstawą właściwej diety przy Hashimoto są badania i uważność na to, co jesz i jak reaguje twój organizm. Owszem, są pewne ogólne zasady, których trzeba przestrzegać, ale ważne jest, abyś nastawiła się na to, że szukanie optymalnej diety to proces, który będzie wymagał od Ciebie samoobserwacji – sprawdzania, jak się czujesz po danym posiłku i jakie dostajesz „informacje zwrotne” od swojego organizmu. Narzędziem, które może Ci w tym pomóc jest np. dzienniczek żywienia.
PAMIĘTAJ!
Dobra dieta to nie tylko kondycja naszego żołądka i jelit lub stabilna waga. Dobrze dobrana dieta to uczucie wypoczęcia, koncentracji, jasnego umysłu i energii.
Gotowe jadłospisy od Ogarnij Hashimoto
W naszym sklepie znajdziesz gotowe jadłospisy dla osób z chorobą Hashimoto, insulinoopornością czy PCOS. Przepisy są oparte o dietę przeciwzapalną, z niskim indeksem glikemicznym, bez pszenicy i surowego mleka. Wszystkie jadłospisy dostępne są w wersjach klasycznych, wegetariańskich i wegańskich na 7 lub 14 dni.
Diety przygotowane są przez dietetyka klinicznego, specjalizującego się w prowadzeniu pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi. Dodatkowo do każdego jadłospisu dołączony jest ebook o diecie, abyś mogła później sama przygotowywać swoje posiłki. W ebooku znajdziesz również dodatkowe produkty, którymi możesz zwiększyć kaloryczność swojego posiłku (jeśli masz takie zapotrzebowanie) oraz lista zamienników (jeśli np. nie lubisz któregoś z produktów, to będziesz miała dostępną listę, na co możesz zamienić dany produkt).
Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na korzystanie z naszych jadłospisów, konsultację dietoterapeuty czy zaczniesz wprowadzać zmiany samodzielnie, ważne jest, abyś wiedziała, że kluczem do sukcesu jest cierpliwość i konsekwencja we wprowadzaniu nawyków. Z naszych ankiet wynika, że osoby z Hashimoto mają tendencję do radykalizmu (albo robię wszystko na 100% albo nie robię wcale) i oczekiwania rezultatów natychmiast, co przy stanie zapalnym w organizmie rzadko kiedy jest możliwe. Dlatego zachęcamy cię do tego, aby działać w zgodzie ze sobą, czyli nowe nawyki wprowadzać małymi krokami, i pozostawiać małą przestrzeń na odstępstwa od reguły – w przeciwnym razie szybko możesz poczuć zniechęcenie i frustrację i wrócić do starych przyzwyczajeń żywieniowych.
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie zastępują i nigdy nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna.
Źródła:
[1] Omeljaniuk W.J. , Dziemianowicz M., Naliwajko S., Bartosiuk E., Markiewicz-Zukowska R., Borawska M., Ocena sposobu żywienia pacjentek z chorobą Hashimoto. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna (2012)
[2] ICON Health Publications Official Health Sourcebooks. Nutrition and Hashimoto’s Thyroiditis. In Hashimoto’s Thyroiditis. A Bibliography, Medical Dictionary, and Annotated Research Guide to Internet References. (2004)
[3] Gierach, M., Junik, R. The role of vitamin D in women with Hashimoto’s thyroiditis. Endokrynologia Polska (2023)
[4] Płudowski, P., Ducki, C., Konstantynowicz, J., Jaworski, M. Vitamin D status in Poland. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej (2016); 26(7-8): 530-9. doi: 10.20452/pamw.3479.
[5] Asik M., Gunes F., Binnetoglu E., Eroglu M., Bozkurt N., Sen H., Akbal E., Bakar C., Beyazit Y., Ukinc K. Decrease in TSH levels after lactose restriction in Hashimoto’s thyroiditis patients with lactose intolerance. Endocrine. (2014); 46: 279–284. doi: 10.1007/s12020-013-0065-1.
