Mgła mózgowa nie jest oficjalnie uznana za chorobę, ale doświadcza jej wiele osób chorujących na choroby autoimmunologiczne, również tych z chorobą Hashimoto. Jeśli zapominasz o podstawowych rzeczach, masz trudności z koncentracją, myśli są spowolnione, zapominasz słów w trakcie rozmowy, a codzienne obowiązki stają się prawdziwym wyzwaniem, problem, może dotyczyć również Ciebie. Dowiedz się, jak radzić sobie z tym frustrującym objawem, zrozumieć jego przyczyny i odzyskać klarowność myślenia.
Spis treści
Co to jest mgła mózgowa?
Mgła mózgowa (ang. brain fog) jest zaburzeniem pracy mózgu, zaliczanym do zaburzeń poznawczych (według klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM (ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Bywa również określana jako mgła psychiczna (ang. mental fog) oraz zmętnienie świadomości (ang. clouding of consciousness). Na konferencji zorganizowanej przez Amerykańskie, Brytyjskie i Europejskie Towarzystwo Tarczycowe (American Thyroid Association, ATA; British Thyroid Association, BTA; European Thyroid Association, ETA) w 2021 roku, mgłę mózgową związaną z tarczycą zdefiniowano jako „zamglenie umysłu lub brak czujności umysłu” (ang. mental cloudiness or lack of mental alertness).
Mgła mózgowa to wieloobjawowy stan charakteryzujący się częstym zmęczeniem, sennością i zapominaniem, a ogólne łączne obciążenie objawami negatywnie wpływa na życie.
Mgła mózgowa może być krótkotrwała – np. na skutek deficytu snu, przepracowania, stresu; lub chroniczna – na skutek problemów zdrowotnych. Wtedy znacząco wpływa na jakość życia.
Jakie są objawy mgły mózgowej?
Mgła mózgowa może manifestować się na wiele sposobów, wpływając negatywnie na codzienne funkcjonowanie osób z chorobą Hashimoto. Osoba, która jej doświadcza odczuwa problemy ze skupieniem, zapamiętywaniem i zmęczeniem. W kontekście choroby Hashimoto, mgła mózgowa jest jednym z najczęściej zgłaszanych problemów, który może znacznie wpłynąć na jakość życia – obniżać produktywność, pewność siebie i utrudniać wykonywanie codziennych zadań.
Najbardziej widocznymi objawami mgły mózgowej, zgłaszanymi u ponad 95% osób, są:
- Niski poziom energii / zmęczenie – Wynik utrzymującego się poziomu uwagi niezbędnego do wykonywania codziennych zadań.
- Zaburzenia pamięci – Zapominanie o rzeczach, które zwykle były łatwe do przypomnienia, jest jednym z kluczowych objawów. Może to dotyczyć zarówno krótkoterminowej, jak i długoterminowej pamięci.
- Uczucie senności – Nawet po pełnym nocnym odpoczynku, osoby z mgłą mózgową często czują się zmęczone, jakby ich umysł nigdy nie miał szansy w pełni się zregenerować.
- Trudności z koncentracją – Osoby dotknięte mgłą mózgową mają problemy z utrzymaniem uwagi, co może prowadzić do wydłużenia czasu potrzebnego na wykonanie codziennych zadań.
Do pozostałych symptomów mgły mózgowej zaliczają się:
- obniżony nastrój,
- uczucie niepokoju,
- problemy z podejmowaniem decyzji,
- obniżenie motywacji,
- zaburzenia świadomości,
- uczucie dezorientacji,
- problem z doborem właściwych słów.
Zdarza Ci się, że wchodzisz do pokoju i nie pamiętasz, po co? Podczas rozmów masz problemy ze zrozumieniem sensu wypowiedzi? Masz problem z planowaniem zadań i koncentracją? Zapominasz o ważnych terminach lub wiecznie gubisz rzeczy (np. telefon, klucze). To może oznaczać, że doświadczasz problemu mgły mózgowej.
Jakie są przyczyny mgły mózgowej?
Rozpoznanie mgły mózgowej zaczyna się od zrozumienia jej przyczyn. Według Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services zamglenie mózgu jest powszechnie powiązana z zapaleniem układu nerwowego. W Hashimoto, brain fog jest często wynikiem zaburzeń hormonalnych. Niedoczynność tarczycy powoduje, że organizm nie produkuje wystarczającej ilości hormonów tarczycy, które są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania mózgu. Brak tych hormonów może prowadzić do zaburzeń neuroprzekaźników, co z kolei wpływa na funkcje poznawcze.
Zaburzenia wydzielania neuroprzekaźników
Do przyczyn mgły mózgowej należą zaburzenia wydzielania neuroprzekaźników.
Neuroprzekaźniki to chemiczne związki, które odgrywają fundamentalną rolę w przekazywaniu sygnałów między komórkami nerwowymi (neuronami) w mózgu i całym układzie nerwowym. Działają jako przekaźniki informacji, umożliwiając komunikację między neuronami.
Neuroprzekaźniki wpływają na różne aspekty funkcjonowania mózgu i całego organizmu, w tym na nastrój, pamięć, uwagę, emocje i koordynację ruchową.
W kontekście mgły mózgowej, szczególne znaczenie mają:
- podwyższenie poziomu dopaminy,
- obniżenie poziomu acetylocholiny.
Wzrost poziomu dopaminy zazwyczaj w wyniku stresu, przekraczającego trybu życia czy nadużywania kofeiny.
Spadek poziomu acetylocholiny może być efektem m.in. niedoborów żywieniowych (choliny i fosfatydylocholiny w diecie), przewlekłego stresu czy zaburzeń metabolicznych.
Inne przyczyny mgły mózgowej
W powstawaniu mgły mózgowej podkreśla się także rolę odwodnienia organizmu. Mózg w 80% składa się z wody, więc kiedy nie pijemy odpowiedniej ilości płynów, jako jeden z pierwszych jest narażony na skutki odwodnienia.
Do potencjalnych przyczyn zalicza się również zbyt małą lub zbyt intensywną aktywność fizyczną. W obu przypadkach organizm odbiera to jako stres fizyczny.
Podłożem brain fog mogą być również:
- nadmiar informacji – przebodźcowanie informacjami, brak regularnych przerw na regenerację mózgu nadwyrężają jego kondycję;
- niedobory snu – regularne niedosypianie może powodować trwałe zmiany w mózgu;
- procesy zapalne związane ze stresem oksydacyjnym (tlenowym), czyli nadmiernym poziomem wolnych rodników.
Do zamglenia mózgu mogą przyczyniać się też niedobory witamin i minerałów, wynikające z ubogiej diety lub zaburzeń metabolicznych.
W jakich schorzeniach może występować mgła mózgowa?
Niektórym schorzeniom związanym ze zmęczeniem, stanem zapalnym i zaburzeniami równowagi cukru we krwi – takim jak niedoczynność tarczycy – często towarzyszy mgła mózgowa. Inne schorzenia, które często powodują objawy mgły mózgowej, obejmują fibromialgię (przewlekła choroba reumatyczna), cukrzycę i stwardnienie rozsiane. Mgła mózgowa pojawia się także u osób, które przeszły ciężko SARS-CoV-2.
Najczęstsze schorzenia, którym towarzyszy mgła mózgowa:
|
Choroby immunologiczne |
M.in Hashimoto, w którym obok ataku autoimmunologicznego na tarczycę często występuje również atak autoimmunologiczny na mózg). Kiedy mózg jest niedożywiony, nasilają się stany zapalne w organizmie i organizm sam sobie znajduje wroga, atakując kolejne narządy. |
|
Encefalopatia wątrobowa |
Zaburzenia neurologiczne i psychiatryczne spowodowane nagromadzeniem toksyn w organizmie w wyniku uszkodzenia wątroby. |
|
Encefalopatia Wernickego |
Zwana również encefalopatią alkoholową – zespołu objawów o podłożu neurologicznym spowodowanych ubogą w tiaminę dietą i przewlekłym spożywaniem alkoholu. |
|
Toczeń rumieniowaty |
Przewlekła choroba autoimmunologiczna, atakująca różne narządy ciała (skórę, stawy, krew, nerki i ośrodkowy układ nerwowy), towarzyszy mu pojawiająca się na twarzy wysypka w kształcie motyla. |
|
Borelioza |
Zakaźna choroba wieloukładowa spowodowana przez bakterie z rodzaju krętki. |
|
Infekcje wirusowe lub bakteryjne |
Objawy mgły mózgowej zaobserwowano m.in. u pacjentów zakażonych koronawirusem SARS-CoV-2. |
Mgła mózgowa a Hashimoto
Dr Izabella Wentz, autorka książki „Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie”, wyróżnia cztery czynniki, które są głównymi przyczynami mgły mózgowej u osób z niedoczynnością tarczycy. Są to:
- niewystarczający poziom hormonów tarczycy,
- stany zapalne w organizmie,
- zaburzenia równowagi cukru we krwi,
- przepuszczalność jelit.
Hormony tarczycy (w tym T3 i T4) wpływają na prawie każdy aspekt pracy mózgu, w tym na neurogenezę (produkcję neuronów). Obniżony poziom hormonów tarczycy, który występuje u osób chorujących na Hashimoto, automatycznie wpływa na funkcjonowanie mózgu.
W przypadku Hashimoto, tarczyca nie tylko gorzej w wydziela hormony, ale też mamy do czynienia z sytuacją, gdy układ odpornościowy identyfikuje komórki tarczycy jako obce lub szkodliwe substancje i wytwarza przeciwciała, które atakują te komórki. Ten atak prowadzi do zapalenia i uszkodzenia komórek wytwarzających hormony tarczycy. Następnie w organizmie wytwarza się przewlekły stan przeciążenia układu odpornościowego, dochodzi do dysbiozy jelit, zaburzeń trawienia i gorszego uwalniania hormonów tarczycy. Wszystkie te stany podsycają stan zapalny, który wpływa nie tylko na tarczycę, ale także na mózg. Taki stan będzie się utrzymywał, dopóki czynnik zewnętrzny nie zainterweniuje i nie przerwie tego cyklu.
Powstawaniu mgły mózgowej w Hashimoto sprzyja brak równowagi cukru we krwi, który jest powszechny u osób z chorobami tarczycy. Kiedy spożywamy duże ilości cukru – często w postaci pokarmów wysokowęglowodanowych – trzustka musi uwolnić większe ilości insuliny, aby obniżyć poziom cukru we krwi. Te skoki insuliny mogą powodować zbyt niski spadek poziomu cukru we krwi i prowadzić do obniżenia poziomu glukozy (cukru prostego, który organizm wykorzystuje jako paliwo) w mózgu. Zmniejsza to funkcje poznawcze, „głodząc” mózg i pozbawiając go źródła energii.
Kiedy twoje jelita są w stanie zapalnym, najprawdopodobniej twój mózg też. Istnieje tak silne połączenie między mózgiem a jelitami, że niektórzy naukowcy określają jelita mianem „drugiego mózgu”. To połączenie nazywamy osią mózg-jelito.
Oś mózg-jelito to złożony system komunikacji pomiędzy centralnym układem nerwowym (mózgiem) a układem trawiennym (jelitami), który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i równowagi organizmu. Oś mózg-jelito obejmuje zarówno fizyczne, jak i biochemiczne sygnały, które są wymieniane między dwoma systemami.
Jelita posiadają własny układ nerwowy zwany układem nerwowym jelitowym (enteric nervous system, ENS), który jest złożony z około 100 milionów neuronów – prawie tyle samo, co w rdzeniu kręgowym. ENS jest odpowiedzialny za kontrolowanie funkcji trawiennych niezależnie od mózgu, ale także komunikuje się z mózgiem, za pomocą neuroprzekaźników i hormonów. Na przykład, serotonina, która jest neuroprzekaźnikiem regulującym nastrój, w około 90% produkowana jest w jelitach. Na produkcję neuroprzekaźników wpływa też mikrobiom.
Mózg i jelita wpływają na siebie nawzajem, dlatego wiele potencjalnych przyczyn mgły mózgowej może być spowodowanych złym zdrowiem jelit.
Jak sobie radzić z mgłą mózgową?
Aby dotrzeć do pierwotnej przyczyny mgły mózgowej w Hashimoto, trzeba zacząć od podstaw.
Optymalizacja hormonów tarczycy powinna być pierwszą rzeczą, którą zrobisz, aby przeciwdziałać mgle mózgowej.
Wsparcie jelit
Ponieważ wiele przyczyn mgły mózgowej (i samego Hashimoto) jest związanych ze złą kondycją jelit, ważnym krokiem powinno być sprawdzenie stanu jelit pod kątem ewentualnych alergii, nadwrażliwości czy nietolerancji pokarmowych, które mogą prowadzić do przepuszczalności jelit. Może się okazać konieczne wyeliminowanie niektórych produktów z diety. Ważnym czynnikiem jest też wspieranie prawidłowego trawienia spożywanego pokarmu (uzupełnienie enzymów trawiennych, przyjmowanie wysokiej jakości probiotyku).
Uzupełnienie niedoborów minerałów i witamin
Na pracę mózgu wpływają niedobory cynku, wapnia, elektrolitów, witamin z grupy B12 i B6 oraz witaminy D3 – czyli niedobory, które najczęściej występują przy chorobach autoimmunologicznych. Badania pod kątem tych niedoborów i w razie konieczności wdrożenie odpowiedniej suplementacji to kolejny ważny krok.
Zobacz nasz protokół suplementacyjny na mgle mózgową, skomponowany przez dietetyka, tak, aby skutecznie wesprzeć Cię w walce z problemem.
Zarządzanie stresem
Stres uznawany jest za koło napędowe stanu zapalnego w organizmie i przyczynę chorób autoimmunologicznych. Przyjrzyj się swojemu stylowi życia zarówno pod kątem tego, czy doświadczasz:
- stresu fizycznego (np. niedobór snu, brak aktywności fizycznej albo przeciwnie: nadmiar treningów),
- stresu psychicznego (w jakim stopniu stres towarzyszy ci na co dzień, czy doświadczasz stresu długotrwałego, chronicznego, który jest szczególnie wyniszczający dla organizmu).
Z naszych ankiet przeprowadzonych na ponad 2 tysiącach osób chorujących na Hashimoto wynika, że u ok. 90% chorobę poprzedził silny długotrwały stres lub trudne przeżycia z dzieciństwa. Oczywiście stresu nie da się całkowicie wyeliminować, ale ważne jest, by poznać narzędzia jego skutecznego rozładowywania.
Wyrównanie rytmu dobowego
Zegar biologiczny człowieka reguluje wiele ważnych funkcji organizmu, takich jak poziomy hormonów, sen czy metabolizm. Organy człowieka mają swoje godziny, kiedy najlepiej pracują i kiedy powinny się regenerować. Zaburzając ten naturalny rytm, fundujemy organizmowi stres i go rozregulowujemy. I tak ważna jest pora kładzenia się spać (najlepiej do godz 22.30, ponieważ od 21.00 wzrasta produkcja melatoniny, hormonu snu) oraz długość snu (jak podaje American Thoracic Society, najzdrowiej jest spać 7-9 godzin). W wyregulowaniu rytmu dobowego ważna jest regularność, czyli codzienne kładzenie się spać o tej samej porze.
Odpowiednia dieta
Optymalna dla osób z Hashimoto jest dieta przeciwzapalna śródziemnomorska. Wycisza stany zapalne, czyli harmonizuje układ autoimmunologiczny i reguluje pracę tarczycy. Skuteczna dieta w Hashimoto jest oparta na jednonienasyconych kwasach tłuszczowych, awokado, oliwie z oliwek, orzechach, owocach morza, rybach i produktach nieprzetworzonych. Ważna jest odpowiednia ilość kalorii, gdyż zbyt kaloryczne diety zwiększają stany zapalne.
Dowiedz się więcej o diecie dla osób z Hashimoto >>
Dodatkowe wsparcie adaptogenami
Adaptogeny, to substancje pochodzenia roślinnego, które zwiększają zdolności adaptacyjne organizmu. Pracę Twojego mózgu mogą wspomóc takie adaptogeny jak:
- Gotu Kola (wąkrota azjatycka),
- Bacopa Monnieri (bakopa drobnolistna),
- Ginko Biloba (miłorząb dwuklapowy).
Efekty są zauważalne po około 8 tygodniach.
***
My również kiedyś zmagałyśmy się z mgłą mózgową. Doskonale rozumiemy, jak się z tym możesz czuć. Wprowadzenie powyższych zaleceń bardzo poprawiło jakość naszego życia. Z mgłą mózgową jest tak, jak z innymi objawami Hashimoto. Powinnaś zachować czujność. Jeśli na stałe nie zmienisz pewnych codziennych nawyków, to objawy mogą wracać. Wystarczy, że „zarwiesz” kilka nocy lub będziesz miała bardziej stresujący czas w swoim życiu, a mgła mózgowa może się nasilić. Najważniejsze jednak jest to, że masz ogromny wpływ na swoje zdrowie i wyeliminowanie uciążliwych objawów. I tego ci życzymy!
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie zastępują i nigdy nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna.
Źródła:
Budson, A. E. (2021) What is COVID-19 brain fog — and how can you clear it?. Harvard Health Publishing. https://www.health.harvard.edu/blog/what-is-covid-19-brain-fog-and-how-can-you-clear-it-2021030822076
Ettleson, M. D., Raine, A., Batistuzzo, A., Batista, S. P., McAninch, E., Teixeira, M. C. T. V., Jonklaas, J., Laiteerapong, N., Ribeiro, M. O., Bianco, A. C. (2022). Brain Fog in Hypothyroidism: Understanding the Patient’s Perspective. Endocrine Practice. 28(3): 257-264. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8901556/
Jonklaas, J., Bianco, A. C., Cappola, A. R., Celi, F. S., Fliers, E., Heuer, H., McAninch, E. A., Moeller, L. C., Nygaard, B., Sawka, A. M., Watt, T., Dayan, C. M. (2021). Evidence-Based Use of Levothyroxine/Liothyronine Combinations in Treating Hypothyroidism: A Consensus Document. Thyroid Journal. 31(2): 156-182. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8035928/
Kverno, K. (2021). Brain Fog: A Bit of Clarity Regarding Etiology, Prognosis, and Treatment. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services. 59(11): 9-13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34714198/
Mukherjee, S., Patel, S. R., Kales, S. N., Ayas, N. T., Strohl, K. P., Gozal, D., Malhotra, A. (2015) American Thoracic Society ad hoc Committee on Healthy Sleep. An Official American Thoracic Society Statement: The Importance of Healthy Sleep. Recommendations and Future Priorities. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 191(12): 1450-8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5442970/
Samuels, M. H., Bernstein, L. J. (2022). Brain Fog in Hypothyroidism: What Is It, How Is It Measured, and What Can Be Done About It. Thyroid Journal. 32(7): 752-763. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9469742/
