Tycie, zmęczenie, senność po posiłku to nie zawsze wina hashimoto. Przyczyną tych objawów może być insulinooporność.
Choroba Hashimoto powoduje niedoczynność tarczycy – jak z pewnością wiesz, towarzyszy jej podwyższone stężenie TSH i niskie stężenie hormonów tarczycy FT3 i FT4. Hormony te pełnią ważną funkcję, ponieważ regulują metabolizm węglowodanów, nasilają rozpad glikogenu oraz usuwanie glukozy. Kiedy ich poziom jest zbyt niski, przyczynia się to do zaburzenia gospodarki węglowodanowej i podwyższenia stężenia glukozy we krwi. Łatwiej wtedy o spadek tempa metabolizmu tłuszczów i przyrost masy ciała. A stąd już jeden krok do otyłości, która jest czynnikiem ryzyka insulinooporności.
Spis treści
Oczywiście to nie jest tak, że każda osoba chorująca na hashimoto musi mieć też insulinooporność. Jednak z naszych ankiet przeprowadzonych na ponad 500 osobach wynika, że mierzy się z nią ok. 40% osób z hashimoto, a 52% ankietowanych nie wiedziało, czy ma insulinooporność, ponieważ nigdy pod tym kątem się nie badało. Najbardziej jednak zaniepokoiło nas, że aż 95% osób, które wzięły udział w naszej ankiecie, deklarowało że pomimo leczenia i wyrównanych hormonów tarczycy, nadal odczuwa takie objawy jak: zmęczenie, tycie, problemy ze schudnięciem, rozdrażnienie. To, na co staramy się zwrócić Waszą szczególną uwagę, to fakt, że objawy te nie muszą być winą hashimoto i powinny być sygnałem ostrzegawczym dla każdej osoby nieodczuwającej poprawy pomimo brania leków, że warto zrobić badania w kierunku insulinooporności.
Czym jest insulinooporności i jakie są konsekwencje jej nieleczenia?
Insulinooporność naukowo jest definiowana jako „zaburzenie homeostazy glukozy polegające na zmniejszonej wrażliwości mięśni, tkanki tłuszczowej, wątroby i innych tkanek organizmu na insulinę, pomimo jej prawidłowego lub podwyższonego stężenia we krwi”[1]. Innymi słowy, o insulinooporności mówimy wtedy, gdy trzustka wydziela insulinę, ale komórki ciała na nią nie reagują, przez co nie dochodzi do metabolizowania węglowodanów. Mówiąc obrazowo, insulina jest swego rodzaju kluczem do drzwi w komórce, pozwalającym wprowadzić glukozę do środka. Przy insulinooporności ten klucz nie działa i komórki przestają reagować na insulinę. W efekcie stężenie glukozy we krwi utrzymuje się zbyt długo. W odpowiedzi na to trzustka produkuje coraz więcej insuliny po to, aby tę glukozę wtłoczyć do komórek. Nadmierna ilość insuliny w organizmie napędza apetyt, co powoduje tycie. Wysoki poziom insuliny sprzyja też przerabianiu nadmiaru glukozy na tkankę tłuszczową, ale też blokuje jej rozkładanie, więc pojawiają się problemy ze schudnięciem.
Lekarze alarmują, że bardzo często insulinooporność wyprzedza o 10 lat pojawienie się cukrzycy typu II. W przypadku podejrzenia insulinooporności ważne jest, aby sprawdzić nie tylko glukozę, ale też insulinę, ponieważ może być tak, że glukoza jest normie, ale za to występuje bardzo duży nadmiar insuliny, którą organizm produkuje, aby obniżyć poziom glukozy.
Jakie objawy powinny cię zaniepokoić?
- przyrost masy ciała i problemy ze zrzuceniem wagi
- odkładanie tkanki tłuszczowej w charakterystycznych miejscach: na brzuchu, na karku, wzdłuż linii żuchwy
- wzmożony apetyt na słodycze, szczególnie po posiłku
- uczucie senności po posiłku
- ciągłe uczucie głodu
- ciemne zabarwienie skóry – na szyi, pod pachami, w pachwinach, na łokciach
- brak energii, ciągłe zmęczenie, senność
- obniżenie nastroju, rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji
- pogorszenie jakości snu
Jak diagnozuje się insulinooporność?
Insulina i glukoza – metoda HOMA (Homeostatic Model Assessment)
W pierwszym kroku wykonuje się na czczo badanie insuliny i glukozy po to, aby obliczyć wskaźnik HOMA-IR. Wskaźnik ten pokazuje, jakie jest prawdopodobieństwo insulinooporności. W internecie możesz znaleźć kalkulator wskaźnika HOMA-IR. Należy wpisać do niego poziom glukozy na czczo i poziom insuliny na czczo. W warunkach normy wartość tego współczynnika wynosi 1,0. Wynik powyżej 1 oznacza konieczność dalszej diagnostyki i obserwacji, powyżej 2 wskazuje na duże prawdopodobieństwo insulinooporności, a powyżej 2,5 oznacza insulinooporność.
Test obciążenia glukozą (OGTT) – krzywa insulinowa i glukozowa trzypunktowa
Testem ostatecznie potwierdzającym, czy dana osoba ma insulinooporność, jest test obciążenia glukozą (OGTT), czyli krzywa insulinowa i glukozowa trzypunktowa. Badanie przebiega trzyetapowo: najpierw pobierana jest krew na czczo, następnie należy wypićroztwór 75 g glukozy i potem ponownie jest pobierana krew po godzinie i po dwóch godzinach.
Badanie to jest bardzo inwazyjne (podczas jego wykonywania należy siedzieć, ponieważ można słabo się poczuć lub zasłabnąć) i wiele laboratoriów wymaga do jego zrobienia skierowania od lekarza. Nie powinno się go wykonywać po intensywnym treningu, słabo przespanej nocy lub stresującym dniu – gdyż wyniki mogą być zafałszowane. 12 godzin wcześniej nie można nic jeść i pić (oprócz niewielkiej ilości wody). Przy tego typu badaniach ważna jest też ocena funkcji wątroby i nerek (czyli ALT i kreatynina), ponieważ insulinooporność leczy się lekami, które wydalają się właśnie przez te narządy – najlepiej zbadać je razem z glukozą i insuliną przy jednym kłuciu.
Normy insuliny i glukozy
STĘŻENIE INSULINY NA CZCZO
10-12 mU/ml*
STĘŻENIE GLUKOZY NA CZCZO
70-99 mg/dl – prawidłowa tolerancja glukozy
100-125 mg/dl – zaburzona tolerancja glukozy
>125 mg/dl – cukrzyca
POZIOM GLUKOZY PO 2 GODZ. OD OBCIĄŻENIA:
<140 mg/dl – prawidłowa tolerancja glukozy
140–200 mg/dl – zaburzona tolerancja glukozy
>200 mg/dl – cukrzyca
* Niektórzy specjaliści twierdzą, że stężenie insuliny na czczo powinno być jednocyfrowe). Nie ma jednoznacznych norm po obciążeniu glukozą, dlatego ważne jest, aby wyniki interpretował dobry specjalista endokrynolog, diabetolog lub dietetyk. Po 2 godzinach poziom insuliny powinien być zbliżony do wartości początkowej.
Jak leczyć insulinooporność
Jeśli przy insulinooporności występuje nadwaga lub otyłość, wskazana jest redukcja masy ciała o około 10 proc. w okresie 3–6 miesięcy. Wybór metody przeciwdziałania insulinooporności zależy od jej charakteru. Czasami trzeba zastosować leczenie farmakologiczne:
Metformina (doustny leki przeciwcukrzycowy, zmniejszający stężenie glukozy we krwi)
Probiotyko- i prebietykoterapia – niektóre rodzaje bakterii jelitowych domagają się cukrów prostych
Pomocna jest także suplementacja: koenzym Q10, kwas alfa-liponowy (ALA), omega-3, adaptogeny, mikroelementy, kwasy organiczne. Wspomagająco stosuje się także berberynę – jednak jej działanie jest dość słabe.
Insulinooporność i styl życia
Podstawą przy insulinooporności jest zadbanie o zdrowe nawyki i zrównoważony styl życia. Pamiętaj jednak, aby wszelkie zmiany wprowadzać małymi krokami, i sprawdzać na sobie, co się w Twoim przypadku sprawdza, a co nie.
1. DOPASOWANY STYL ODŻYWIANIA
- regularne posiłki – podstawą jest wyeliminowanie podjadania, które jest największym problemem przy insulinooporności przerwa między posiłkami co najmniej 3 h – aby ograniczyć częste podnoszeniepoziomu glukozy (które następuje po posiłku) i następujące po nim wyrzuty insuliny
- okno żywieniowe/post przerywany – u kobiet przerwa między ostatnim posiłkiem a śniadaniem powinna wynosić 10/12 h
- jedzenie śniadań (maksymalnie do 8.30) – niejedzenie śniadań powoduje nasilenie insulinooporności, gorszy metabolizm i przyczynia się do zwiększenia masy ciała; najlepiej aby było to śniadanie białkowo-tłuszczowe, a jeśli z węglowodanami, to dobrej jakości
- dieta o niskim indeksie glikemicznym (IG) – skomponowana z pokarmów niepowodujących znacznego i szybkiego wzrostu stężenia glukozy we krwi po posiłku
- większa ilość surowych warzyw – zawarte w nich błonnik, antyoksydanty, witaminy i składniki mineralne pomagają organizmowi lepiej radzić sobie ze stanem zapalnym w organizmie
- wolne spożywanie posiłków – mózg szybciej dostaje wtedy sygnał, że jesteśmy syci
- proporcje – połowę talerza powinny stanowić warzywa, 1/4 białko (mięso, strączki, ryba), 1/4 węglowodany złożone (ryż, makaron)
- eliminacja cukru – odstawienie słodyczy i ograniczenie produktów zawierających cukier
- eliminacja fast foodów i produktów konserwowanych
2. ODPOWIEDNIA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
W przypadku insulinooporności najlepsze efekty przynosi umiarkowana i średnia aktywność fizyczna wykonywana codziennie (zasada: 300 minut ruchu tygodniowo).
- Unikaj długich, intensywnych treningów
- Ćwicz do południa – trening wieczorny podnosi kortyzol, hormon stresu, co zaburza wytwarzanie melatoniny, ale też powoduje wzrost insuliny
- Postaw na umiarkowaną aktywność fizyczną: spacery, marszobiegi, nordic walking, joga, ćwiczenia relaksacyjne, ćwiczenia regeneracyjne
- Jeśli chcesz wybrać intensywną aktywność, wykonuj ją w krótkim przedziale czasowym: cardio na zasadzie interwałów do 40 min, trening obwodowy na siłowni 30–40 min, krótkie HIT, bieganie 20–30 min
3. RYTM DOBOWY
Bardzo ważne przy insulinooporności jest wyregulowanie rytmu dobowego oraz zadbanie o zdrowy sen. Aby zadbać o jakość snu, trzymaj się następujących zasad:
- Unikaj ekspozycji na niebieskie światło 2 h przed snem
- Wietrz wieczorem sypialnię
- Zadbaj o temperaturę pomieszczenia (ok. 18 st.)
- Wyciszaj się przed snem
- Kładź się spać 22–22.30
- Wprowadź kąpiele magnezowe
- Pij herbatki wyciszające, ewentualnie stosuj olejki CBD
- Wstawaj wraz ze słońcem
Aby stwierdzić, czy masz insulinooporność, potrzebujesz dobrego lekarza i odpowiedniej diagnostyki. A potem, jeśli Twoje obawy się potwierdzą, postaw na wdrożenie kolejnych kroków naprawczych – począwszy od dobrze zbilansowanej diety, poprzez codzienny umiarkowany ruch aż po ograniczenie stresu m.in. poprzez wyregulowanie rytmu dobowego. Podstawą jest odpowiednie leczenie, ale ważne jest też, aby podejść do tematu rozważnie – bez zbyt radykalnych strategii i narzucania zbyt dużej presji. Stylu życia nie zmienisz w jeden dzień, dlatego działaj metodą małych kroków i pamiętaj, że lepsze efekty przyniosą małe, ale wprowadzone na stałe zmiany niż radykalne działania, w których nie będziesz w stanie wytrwać na dłuższą metę.
