Większość osób z Hashimoto ma liczne niedobory mikroelementów, jednak badania w tym kierunku są często w przypadku hashimoto pomijane. Niesłusznie, bo to właśnie niedobory mogą być w sporej części odpowiedzialne za złe samopoczucie. Braki witamin mogą dawać podobne objawy do tych powodowanych przez niedoczynność tarczycy czy hashimoto, przez co trudno zidentyfikować je jako źródło problemu. Dobra wiadomość jest taka, że poziom witamin i minerałów można dość łatwo wyrównać i szybko poczuć poprawę. Jednak podstawą są badania – nadmiar witamin czy minerałów również może zaszkodzić, dlatego nie powinniśmy działać „w ciemno”. Warto pochylić się nad tym tematem, ponieważ optymalizacja poziomu składników odżywczych w organizmie może być kluczową częścią układanki przywracania zdrowia w Hashimoto.
Spis treści
Co jest przyczyną niedoborów w Hashimoto?
Dlaczego osoby z Hashimoto są narażone na niedobory witamin i minerałów? Dzieje się tak dlatego, że brak wystarczającej ilości hormonów tarczycy sprawia, że wchłanianie składników odżywczych z pożywienia jest trudniejsza i mniej wydajna. W efekcie, trudno jest dostarczyć sobie wszystkich niezbędnych witamin i minerałów samą dietą.
Złe trawienie może być kolejną przyczyną niedoboru składników odżywczych. Osoba z niedoborem enzymów trawiennych nie będzie w stanie prawidłowo przyswoić mikroelementów z pożywienia. Zmieniona flora jelitowa lub dysbioza również utrudniają wchłanianie składników odżywczych z pożywienia. Narażenie na niedobory składników odżywczych mogą też potęgować nadwrażliwości pokarmowe, infekcje prowadzące do wyczerpania zapasów składników odżywczych i niektóre leki (np. blokery kwasów, syntetyczne estrogeny, progesteron, a także antybiotyki).
Dowiedz się więcej o związkach tarczycy z układem pokarmowym >>
Te trzy podstawowe kroki mogą pomóc Ci w przywróceniu poziomu składników odżywczych:
- dieta bogata w składniki odżywcze (ile się da, czerpmy z pokarmów),
- suplementacja (aby uzupełnić to, czego nie da się uzyskać z diety),
- optymalizacja trawienia.
Jeśli zadziałasz na tych trzech polach, masz szansę na szybką poprawę samopoczucia i wzmocnienie organizmu na różnych poziomach.
Najczęściej występujące niedobory witamin i minerałów przy Hashimoto
Witamina D
- Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.
- Witamina D3 jest bardzo ważna dla poprawnego funkcjonowania układu nerwowego.
- Wspomaga wchłanianie/wykorzystywanie wapnia i fosforu.
- Utrzymuje prawidłowy poziomu wapnia we krwi.
- Może regulować stan zapalny w przewlekłej niewydolności serca.
Badania dowodzą, że osoby z chorobą Hashimoto częściej mają niedobór witaminy D niż ogół populacji. Tymczasem jej niedobór może mieć niekorzystny wpływ na czynność tarczycy. W badaniu eksperymentalnym w 2008 roku Byron Richards wykazał, że brak witaminy D przyczynia się do niskiego poziomu hormonów tarczycy. Odpowiedzialne mogą być za to dwa mechanizmy. Po pierwsze, niski poziom witaminy D może wynikać ze słabego wchłaniania witaminy D z jelita. Po drugie, organizm może nieprawidłowo aktywować witaminę D. Co ważne, zarówno witamina D, jak i hormon tarczycy wiążą się z podobnymi receptorami zwanymi receptorami hormonów steroidowych.
Coraz więcej naukowców zwraca uwagę na korzystne działaniu witaminy D dla osób z Hashimoto. Są badania, które potwierdzają, że witamina D ma działanie ochronne w przypadku autoimmunologicznych chorób tarczycy i nowotworów tarczycy. Chińscy naukowcy wykazali, że niski poziom witaminy D przyczynia się do choroby Gravesa-Basedowa (GD) i zapalenia tarczycy typu Hashimoto oraz że połączenie witaminy D z lekami przeciwtarczycowymi lub hormonem tarczycy przyczynia się do leczenia autoimmunologicznej choroby tarczycy poprzez tłumienie reakcji autoimmunologicznej i zmniejszenie stężenia autoprzeciwciał tarczycowych w surowicy.
Witamina D zmniejsza też produkcję cytokin prozapalnych (Th1) i nasila wytwarzanie cytokin przeciwzapalnych (Th2). Badania wykazały również, że witamina D obniża poziom przeciwciał tarczycowych (przeciwciała TPO, a także przeciwciała TG) u osób przyjmujących lewotyroksynę, a także u osób z „eutyreozystycznym” Hashimoto, gdzie poziom TSH jest nadal prawidłowy, ale mają podwyższone przeciwciała tarczycowe. Greckie badanie wykazało ogólny spadek przeciwciał tarczycowych o około 20% po 4 miesiącach suplementacji witaminą D. Naukowcy prowadzący to badanie zasugerowali, że witamina D może spowalniać i zapobiegać progresji Hashimoto.
Według autorów publikacji “Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland”, niedobór witaminy D jest powszechny wśród polskiej populacji. Według aktualnych wytycznych optymalne stężenie 25-hydroksywitaminy D w surowicy, to 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l). Dlatego zaleca się, aby suplementację witaminy D prowadzić przez cały rok, nawet u osób zdrowych. W przypadku występowania niedoborów, jako lek pierwszego wyboru wskazano cholekalcyferol, który jest formą witaminy D powstającą w skórze ludzkiej na skutek działania promieniowania UV. Dawkowanie powinno być dostosowane indywidualnie, w zależności od wieku, masy ciała, ekspozycji na słońce i nawyków żywieniowych.
Zobacz również artykuł Rola witaminy D w Hashimoto >>
Selen
- Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.
- Wzmacnia włosy i paznokcie.
- Pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym.
- Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Selen zaliczany jest do pierwiastków o kluczowym znaczeniu dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz tarczycy. Jako minerał potrzebny do produkcji hormonów tarczycy, pomaga chronić ten gruczoł przed uszkodzeniami spowodowanymi stresem oksydacyjnym. Tarczyca zawiera duże ilości selenu (więcej na gram tkanki niż jakikolwiek inny narząd), a niedobór tego pierwiastka może prowadzić do zaburzeń czynności tarczycy.
Niedobór selenu został uznany za czynnik środowiskowy wywołujący Hashimoto. Większość osób z Hashimoto jest narażona na ten niedobór, który może objawiać się zwiększonym niepokojem, zmęczeniem i depresją. Badania wykazały, że suplementacja 200 mcg selenu dziennie zmniejsza o około 50% przeciwciała tarczycowe i poprawia nastrój u osób z Hashimoto już po trzech miesiącach suplementacji.
Selen najlepiej suplementować łącznie z witaminą E, która poprawia jego wchłanianie, a rozdzielnie z cynkiem, ponieważ obie substancje mogą hamować swoje działanie. Ważne jest regularne monitorowanie poziomu selenu we krwi podczas suplementacji, aby uniknąć potencjalnych skutków ubocznych. Nadmiar tego pierwiastka może prowadzić do toksyczności, objawiającej się wypadaniem włosów, łamliwością paznokci, problemami żołądkowymi, zmęczeniem oraz uszkodzeniem układu nerwowego.
Cynk
- Poprawia zdrowie skóry, włosów i paznokci.
- Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu makroskładników odżywczych.
- Pomaga w prawidłowym utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej.
- Wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego.
- Chroni komórki przed stresem oksydacyjnym.
- Pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji poznawczych.
- Wspomaga utrzymanie prawidłowej płodności i prawidłowych funkcji rozrodczych.
Cynk reguluje zarówno syntezę, jak i mechanizm działania hormonów tarczycy. Dowody naukowe wskazują, że odgrywa kluczową rolę w metabolizmie hormonów tarczycy. Obniżony poziom tego pierwiastka w organizmie uniemożliwia konwersję hormonu T4 do T3. Cynk jest także niezbędny do produkcji TSH, dlatego osoby z niedoczynnością tarczycy są znacznie bardziej narażone na jego niedobory.
Co ważne, cynk odgrywa szczególną rolę w zdrowiu jelit. Niedobór cynku jest powiązany ze zwiększoną przepuszczalnością jelit, która jest jednym z czynników aktywujących Hashimoto. Wykazano, że suplementacja cynku pomaga zacieśnić ściany jelit i naprawić przepuszczalność jelit w takich schorzeniach jak choroba Leśniowskiego-Crohna.
Przy niedoborach cynku mogą pojawić się: łamliwe lub z białymi plamami paznokcie, skłonność do łatwych zachorowań, alergie, częste infekcje dróg oddechowych, zaburzenia smaku i węchu, biegunka, wypadanie włosów, impotencja, utrata apetytu, problemy skórne, depresja i zaburzenia widzenia. Niedobór cynku może również skutkować niedoczynnością tarczycy. Stosowany w dawce 30 mg cynku dziennie może pomóc w poprawie funkcji tarczycy u osób z chorobą Hashimoto.
Zobacz jak łączyć łączyć witaminy i minerały w Hashimoto >>
Witamina B12
- Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego.
- Wspomaga prawidłowy metabolizm homocysteiny.
- Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.
- Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.
- Przyczynia się do utrzymania prawidłowych funkcji psychologicznych.
Niedobory witaminy B12 mogą dotyczyć aż 40% osób cierpiących na niedoczynność tarczycy i chorobę Hashimoto. Jest to często skutkiem uszkodzenia przewodu pokarmowego, które uniemożliwia przyswajanie niezbędnych składników odżywczych. Jej niski poziom może prowadzić do zmęczenia, depresji, problemów neurologicznych, zaburzeń trawienia, mgły mózgowej, mrowienia kończyn, uszkodzenia nerwów, drgawek i anemii.
Istotną rolę w metabolizmie homocysteiny odgrywa również kwas foliowy, który wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i psychologicznego. Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do anemii, problemów neurologicznych i podwyższonego poziomu homocysteiny, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zaleca się suplementację kwasu foliowego i witaminy B12 w formach metylowanych, ponieważ te formy są lepiej przyswajalne przez organizm, zwłaszcza u osób z zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych.
Żelazo/Ferrytyna (białko żelaza)
- Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego.
- Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.
- Pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny.
- Przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
Wiele kobiet z chorobą Hashimoto ma niski poziom żelaza lub niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza. Niedobór tego pierwiastka negatywnie wpływa na metabolizm tarczycy (zmniejszona konwersja T4 do T3 oraz zwiększone wydzielanie TSH).
Osoby z Hashimoto są bardziej narażone na niedobór żelaza, ponieważ z chorobą tą często współwystępuje autoimmunologiczne zapalenie błony śluzowej żołądka, które upośledza wchłanianie tego pierwiastka. Leczenie kobiet z niedokrwistością i zaburzeniami czynności tarczycy żelazem poprawia stężenie hormonów tarczycy, podczas gdy tyroksyna i żelazo razem skuteczniej wyrównują poziom żelaza.
Ferrytyna to białko magazynujące żelazo. Jest niezbędne do przenoszenia hormonu T3 do jąder komórkowych oraz właściwego wykorzystania tego hormonu. Każda kobieta z chorobą Hashimoto powinna zmierzyć poziom ferrytyny – dopiero to badanie określi, ile gotowego do wykorzystania żelaza faktycznie znajduje się w organizmie.
Suplement żelaza należy stosować w 4-godzinnym odstępie czasowym od przyjmowanego hormonu tarczycowego. Witamina C poprawia wchłanialność żelaza i najlepiej ją przyjmować łącznie. Należy pamiętać, że suplementacja żelazem jest bardzo wymagająca i wdrożona nieumiejętnie może źle wpływać na jelita i żołądek.
Zanim sięgniemy po suplementy, warto skupić się na naturalnych metodach poprawy poziomu tego pierwiastka w organizmie. Przed rozpoczęciem suplementacji warto znaleźć przyczynę niedoborów – u źródła mogą leżeć np. problemy z jelitami czy przewodem pokarmowym. Następnie należy zadbać o odpowiednio zbilansowaną dietę bogatą w żelazo oraz składniki wspomagające jego wchłanianie. Suplementację wprowadzamy dopiero gdy te metody okażą się niewystarczające i zawsze prowadzona pod okiem lekarza, który dobierze odpowiednią dla Ciebie dawkę i formę suplementu.
Zobacz również artykuł Jak przyjmować hormony, aby działały, jakie mamy dostępne leki na Hashimoto? >>
Kwasy omega-3
- Wykazują silne działanie przeciwzapalne.
- Przyczyniają się do utrzymania prawidłowego funkcjonowania mózgu.
Kwasy omega-3 są ważnymi czynnikami żywieniowymi w schorzeniach gruczołu tarczowego, ponieważ wpływają na czynność układu immunologicznego. Pomagają zmniejszać stany zapalne w organizmie, co jest szczególnie ważne w przypadku osób z Hashimoto.
Osoby z Hashimoto są szczególnie narażone na niedobory kwasów omega-3. W badaniu przeprowadzonym przez naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku u 96% pacjentek z autoimmunologicznym zapalaniem tarczycy zawartość omega-3 w diecie była poniżej zalecanej normy.
Dowiedz się więcej o roli kwasów omega-3 w Hashimoto >>
Suplementy dla osób z chorobami tarczycy
Poniżej znajdziesz zestawienie wysokiej jakości suplementów wspomagających Cię w codziennych zmaganiach z Hashimoto i niedoczynności oraz wskazówki jak je przyjmować
Oto przykładowy schemat suplementacji:
- RANO: Witaminy ADEK – jeśli chcesz uniknąć łykania kolejnej tabletki, możesz wybrać formę w płynie. Najlepiej przyjmować z tłuszczowym posiłkiem ułatwiającym metabolizm witamin. Składniki te wykazują działanie przeciwzapalne i wspomagają funkcjonowanie mózgu.
- W CIĄGU DNIA: Kwasy omega 3 – wspierają funkcjonowanie tarczycy i układu odpornościowego oraz chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. Dodatkowo można uzupełnić porcję selenem, witaminą C i B12, które wspomagają odżywienie włosów i paznokci.
- WIECZOREM: Magnez, witaminy z grupy B i cynk najlepiej przyjmować go przed snem. Zawarte w nim składniki wspomagają utrzymanie metabolizmu makroskładników, równowagi kwasowo-zasadowej, układu odpornościowego i funkcji poznawczych. Magnez dodatkowo pozwala na wyciszenie i relaks. Wszystkie składniki znajdziesz w suplemencie Neuroset, więc nie musisz łykać garści, a jedną tabletkę.
Pamiętaj, że dobór suplementów powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem lub dietetykiem, aby dostosować je do indywidualnych potrzeb i uniknąć ewentualnych interakcji z innymi lekami.
Podsumowanie
Jeśli chorujesz na Hashimoto musisz mieć świadomość, że jesteś bardziej narażona na niedobory witamin i minerałów, co może pogłębiać objawy choroby. Niedobory substancji takich jak selen, żelazo, cynk oraz witaminy D i B12, mogą jeszcze bardziej zaburzać pracę Twojej tarczycy oraz prowadzić do większego zmęczenia, uczucia mgły mózgowej czy depresji. Dlatego powinnaś regularnie monitorować poziom witamin i mikroelementów.
Dzięki przemyślanej suplementacji, oczywiście w porozumieniu z lekarzem, możesz skutecznie uzupełniać braki i cieszyć się lepszym samopoczuciem. Dobre planowanie diety i odpowiednie suplementy mogą naprawdę wiele zmienić, pomagając lepiej funkcjonować na co dzień i łagodzić objawy Hashimoto.
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie zastępują i nigdy nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna.
Źródła:
Aktaş H. Ş. (2020). Vitamin B12 and Vitamin D Levels in Patients with Autoimmune Hypothyroidism and Their Correlation with Anti-Thyroid Peroxidase Antibodies. Medical Principles And Practice: International Journal Of The Kuwait University, Health Science Centre, 29(4), 364–370.
Angelo, K. (2020). The Role of Zinc: It’s More Important than You Think. UMass Lowell. https://www.uml.edu/news/stories/2020/kelleher-zinc-research.aspx
Collins, A. B., Pawlak, R. (2016). Prevalence of vitamin B-12 deficiency among patients with thyroid dysfunction. Asia Pacific journal of clinical nutrition, 25(2), 221–226.
Duntas L. H. (2010). Selenium and the thyroid: a close-knit connection. The Journal Of Clinical Endocrinology And Metabolism, 95(12), 5180–5188.
Friedman, T. C. Vitamin D Deficiency and Thyroid Disease. www.goodhormonehealth.com/VitaminD.
Collins, A. B., Pawlak, R. (2016). Prevalence of vitamin B-12 deficiency among patients with thyroid dysfunction. Asia Pacific journal of clinical nutrition, 25(2), 221–226.
Mackawy, A. M., Al-Ayed, B. M., Al-Rashidi, B. M. (2013). Vitamin d deficiency and its association with thyroid disease. International Journal Of Health Sciences, 7(3), 267–275.
Mahmoodianfard, S., Vafa, M., Golgiri, F., Khoshniat, M., Gohari, M., Solati, Z., Djalali, M. (2015). Effects of Zinc and Selenium Supplementation on Thyroid Function in Overweight and Obese Hypothyroid Female Patients: A Randomized Double-Blind Controlled Trial. Journal of the American College of Nutrition, 34(5), 391–399.
Mazokopakis, E. E., Papadomanolaki, M. G., Tsekouras, K. C., Evangelopoulos, A. D., Kotsiris, D. A., Tzortzinis, A. A. (2015). Is vitamin D related to pathogenesis and treatment of Hashimoto’s thyroiditis?. Hellenic Journal of Nuclear medicine, 18(3), 222–227.
Płudowski, P., Kos-Kudła, B., Walczak, M., Fal, A., Zozulińska-Ziółkiewicz, D., Sieroszewski, P., Peregud-Pogorzelski, J., Lauterbach, R., Targowski, T., Lewiński, A., Spaczyński, R., Wielgoś, M., Pinkas, J., Jackowska, T., Helwich, E., Mazur, A., Ruchała, M., Zygmunt, A., Szalecki, M., Bossowski, A., … Misiorowski, W. (2023). Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients, 15(3), 695.
Richards, B. (2008). Low Vitamin D Contributes to Thyroid Problems. Health News.
Severo, J. S., Morais, J. B. S., de Freitas, T. E. C., Andrade, A. L. P., Feitosa, M. M., Fontenelle, L. C., de Oliveira, A. R. S., Cruz, K. J. C., do Nascimento Marreiro, D. (2019). The Role of Zinc in Thyroid Hormones Metabolism. International journal for vitamin and nutrition research. Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung. Journal international de vitaminologie et de nutrition, 89(1-2), 80–88.
